21 Οκτωβρίου 2014

Πληθυσμιακά στοιχεία Πλεύνας-Πετρούσας. Οι Πρόσφυγες από Ανατολή.

Ο πάνω Μαχαλάς.
Τα πρώτα σπίτα του χωριού κτίστηκαν εδώ.
του Κώστα Μαδεμλή.

Αρχές 19ου αιώνα

Το ξεκίνημα του Νέου Οικισμού Πλεύνας.

Ο οικισμός της Πλεύνας ξεκινά στις αρχές το 19ου αιώνα από το μηδέν. 

Πρώτα έρχονται ορισμένες οικογένειες από την περιοχή Κόντσιαν- Γκράνστεν- Σέλιστι, οι οποίες κτίζουν τα πρώτα πέτρινα σπίτια με αρκετά πλούσια εσωτερική διακόσμηση στους πρόποδες του βουνού δηλαδή στον πάνω Μαχαλά.


Σιγά-σιγά στην πορεία έρχονται και εγκαθίστανται από διάφορα σημεία του σαντζακίου Δράμας αλλά και από άλλα σημεία της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας.

Η πρώτη εικόνα δηλαδή του χωριού μας ήταν ένα πολύχρωμο μωσαικό όπου συνυπήρχαν αρμονικά οι διάφορες και διαφορετικές πολιτιστικές παραδόσεις.
Δεν υπάρχει ούτε μια αναφορά για το αντίθετο!.

Αυτή την εικόνα ήρθε να χαλάσει κατά το 1880, και το πέτυχε εν μέρει η βουλγαρική Εξαρχία ή οποία προσπάθησε την πολυχρωμία να την αλλοιώσει και να την χρωματίσει σε άσπρο και μαύρο. 
Προσπάθησε να εισαγάγει μια ξένη παράδοση και μια νέα γλώσσα που καμμιά οικογένεια της Πλεύνας δεν γνώριζε.

Την στήριξαν δυστυχώς όχι μόνο οι σλαβόφωνοι αλλά και μερικοί ελληνόφωνοι της Πλεύνας.
Όπως όμως αντίστοιχα πολλοί σλαβόφωνοι του χωριού μας πρωτοστάτησαν στον Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908) ενάντια της βουλγαροποίησης.

Εκατό χρόνια μετά την ίδρυση, δηλαδή τη δεκαετία του 1920 πλαισιώνεται το μωσαικό του χωριού μας με άλλα πολύχρωμα κομμάτια τα οποία έρχονται από την Θράκη και την Μικρά Ασία.

Ας τα πάρουμε με την σειρά:

Οι πρώτοι κάτοικοι.

ΓΚΡΑΣΤΕΝ--ΚΟΝΤΣΙΑΝ-ΣΕΛΙΣΤΙ.

Σε προηγούμενη ανάρτηση ο Αρχαιολόγος κ. Παπαθανασίου αναφέρει ότι το Γκράνστεν ήταν πατρίδα μια μερίδας Πλευνιωτών οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο νέο οικισμό.

Σε άλλο μέρος της έρευνας του αναφερόμενος στο Βοβλίτσιον-Μπουμπλίτσι-Πύργους γράφει:

«Στο τελευταίο τέταρτο του 17ου αι. θα πρέπει να εξισλαμίζεται ο πληθυσμός του Κόντσιαν, εγκαταλελειμμένου σήμερα οικισμού, βορείως του Βοβλιτσίου και 2 χλμ. απέχοντος αυτού, επί του ίχνους της αρχαίας οδού, η οποία διήρχετο διά μέσου αυτού.

Έκτοτε το Κόντσιαν συνιστά κυρίως πομακικό χωριό έως την Ανταλλαγή των Πληθυσμών (1923).

Σήμερα διακρίνονται ερείπια των λιθόκτιστων οικιών, του τζαμιού, και τα κατάλοιπα του μουσουλμανικού νεκροταφείου.


Κάποιες μουσουλμανικές οικογένειες είχαν εγκατασταθεί και στο Βομπλίτσι και είχαν συμπήξει την συνοικία Μαχαλά, όπου υπήρχε και τζαμί»

Αυτό ενισχύει την άποψη ότι οι σλαβόφωνες οικογένειες της Πλεύνας προερχόμενες από κει (περιοχή Κόντσιαν- Γκράνστεν- Σέλιστι) δηλαδή δυτικά και βόρεια των Πύργων, είναι Πομακικές και ενδεχομένως να έχουν εκχριστιανιστεί, (βέβαια έχω την αίσθηση ότι μερικές όχι πλήρως, μέχρι σήμερα). 
Η συγγένεια και γλωσσική και ενδυματολογική είναι φανερή, όπως και με τα άλλα ντόπια χωριά.

Ενδυμασία Πομάκων.
Τζαμί δεν υπήρχε στη Πλεύνα και γι’ αυτό πλήρωναν πρόστιμο-χαράτσι οι Πλευνιώτες στους Τούρκους.

Αυτό πάντως που μπορεί να ισχυρισθεί σίγουρα κάποιος για το σλαβικό ιδίωμα Πλεύνας και Μπομπλιτσίου, είναι ότι είναι το ίδιο με αυτό των Πομάκων.

Το ιδίωμα της Πλεύνας αλλοιώθηκε με την Εξαρχία και την βουλγαρική παιδεία που κάποιοι βουλγαρολάγνοι έφεραν ανεύθυνα στο χωριό σε αντίθεση με του Πύργους οι οποίοι δεν προσχώρησαν στην Εξαρχία. 
Οι Πομάκοι "την γλύτωσαν" γιατί ήταν μουσουλμάνοι.

Θεωρώ λοιπόν ότι η σημερινή Πομακική είναι πιο κοντά στην ντοπολαλιά των σλαβόφωνων προγόνων μας που κατάγονται από την περιοχή των Πύργων.

Από την περιοχή του Βώλακα, λίγο βορειότερα των Πύργων κτηνοτροφικές οικογένειες εγκαθίστανται  στη νέα Πλεύνα όπως παράδειγμα οι Βόλακληδες.


ΣΤΑΙΤΣΙΛΟ.

Κατά μια προφορική παράδοση έχουμε προσέλευση πληθυσμού από τη θέση Σταιτσίλο, που βρισκόταν ανάμεσα στη Πετρούσα και το Ξηροπόταμο , όπου υπήρχε μεγάλος οικισμός ο οποίος κατά μίαν εκδοχή καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό και κατά άλλη από την καταστροφική αρρώστια της πανούκλας που είχε πλήξει όλη την Ελλάδα τον 19ο αιώνα.

Το ότι υπήρξε πολύ μεγάλος σεισμός στις αρχές του 19ου αιώνα είναι πολύ πιθανόν, υπάρχουν και μαρτυρίες και από χωριανούς που άκουσαν από τους προπαππούδες τους.

Ο αρχαιολόγος κ. Παπαθανασίου στη θέση αυτή βρήκε τα θεμέλια μιας πολύ μεγάλης βυζαντινής εκκλησίας, ίσως να ήταν η μεγαλύτερη σε όλη την περιοχή Δράμας.

Δεν υπάρχουν όμως στοιχεία για τον πληθυσμό του Σταιτσίλου και για την σλαβοφωνία ή μη των κατοίκων.

Νέος και μεγάλος οικισμός προϋποθέτει πολλούς κτίστες!.
Πολύ πιθανόν να είχαμε τεχνίτες πέτρας από άλλα σημεία της Μακεδονίας.

Μετά την μακεδονική επανάσταση του 1821 στη Χαλκιδική και στα υπόλοιπη Ελλάδα έχουμε μετακινήσεις πληθυσμών.

Έτσι έχουμεμεγάλη προσέλευση ελληνοφώνων οικογενειών από από Χαλκιδική, Φλώρινα, διάφορα σημεία της Ηπείρου και Θεσσαλίας.

Εδώ να θυμηθούμε τον Επιτύμβιο λίθο του Αγίου Αρχαγγέλου με τους Σεπεριώτες από την Δρυινούπολη-Τεπελένι.

Επομένως ο νέος οικισμός από την αρχή του φιλοξενεί και τις δύο γλωσσικές οικογένειες.

Αρχές 20ου αιώνα

Από δω και παρακάτω ότι στοιχεία παραθέτω είναι από επίσημες πηγές της Κοινότητας Πετρούσας.

Ένα δείγμα για την κινητικότητα και την μεταβολή του πληθυσμιακής σύνθεσης του χωριού είναι η δεκαετία του 1910-20.

Ένα μεγάλο κύμα νέων οικογενειών ήρθαν στις αρχές του 20ου αιώνα από τα ανατολικά τώρα, από διάφορες γωνιές της πάλαι ποτέ βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Αιτία η Μικρασιατική καταστροφή.

Έτσι έχουμε ένα πλήθος ανθρώπων που καταχωρούνται στα μητρώα της Πλεύνας.

Μερικοί πρόσφυγες παραμένουν μόνον λίγο καιρό στη Πετρούσα, μετά φεύγουν, διαγράφονται και δεν λογίζονται Πετρουσιώτες.

Πολλοί όμως μένουν και δημιουργούν νέα δεδομένα για το χωριό.

Όλοι αυτοί που αναγράφονται παρακάτω είναι Πετρουσιώτες, και είναι καταχωρημένοι στο Δημοτολόγιο Πετρούσας.

Σε μερικές οικογένειες από αυτές που αναφέρω παρακάτω τα παιδιά τους μεταδημότευσαν και δεν λογίζονται.
Υπάρχει ακριβής καταγραφή των μετακινήσεων.

Θα ξεκινήσω με τις αρχαιότερες εγγραφές.

Μερικοί από αυτούς έχουν αλλάξει επώνυμο ή τονισμό στο επώνυμό τους και δεν φαίνονται εκ πρώτης όψεως γνώριμοι.

Στη περίοδο αυτή έχουμε μετακινήσεις από την:


από το Καλό Χωριό Κρήτης

 η επταμελής οικογένεια του Δάτσερη Μιχαήλ του Ιωάννη (έτος γέννησης 1860)

από το Καλή Βρύση Δράμας

Οικογένεια Βλαχόπουλου Δήμου του Αδάμου (02.01.1870-2.10.1953)

από το Φάρεσα Μικράς Ασίας 


α) η επταμελής οικογένεια Χριστοφορίδου Κωνστανταντίνου του Χρυσοστόμου (έτος γέννησης 1880- 12.12.1956) και συζύγου Ευδοκίας 
β) η επταμελής οικογένεια
Μαυροπούλου Βασιλείου του Χατζή (έτος γέννησης 1881- 01.01.1953)  και της συζύγου του Βαρβάρας


από το Σκρίτσοβο-Σκοπιά Σερρών

η πενταμελής οικογένεια Σκριτζόβαλη Κωνστανταντίνου του Μαλίσση και της Καμένιας (έτος γέννησης 1875- 19.03.1962) και της συζύγου του Γεωργίας 

από το 40 Εκκλησία Θράκης

η επταμελής οικογένεια Τάσσιου Αναστασίου του Κωνστανταντίνου (έτος γέννησης 1880-06.08.1948) και συζύγου Χρύσω

από τα Κριθαρά Δράμας

η εξαμελής οικογένεια Γάγαλη Κωνστανταντίνου (έτος γέννησης 1875)  και της συζύγου του Ελένης 

από το Τσιφλίκιοϊ Αν.Θράκης

α) η τετραμελής οικογένεια Παναγιωτόπουλου Σπύρου του Χρήστου (έτος γέννησης 1876- 12.12.1963) και της συζύγου του Θεοφανής 

β) η τριμελής οικογένεια Μοσχόπουλου Ευάγγελου του Αγγέλου και της Κανελιώς 
(έτος γέννησης 1875- 11.01.1962) και της συζύγου του Αλεξάνδρας 

από τη Κιουτάχεια Μ.Ασίας

 η εξαμελής οικογένεια Αθανασιάδης Γεωργίου του Ανδρέα  (15.05.1878- 22.02.1964) και της συζύγου του Ελένης

από τη Μ.Ασία

 η πενταμελής οικογένεια Τοπτσίδη Αναστασίου του Παναγιώτη (έτος γέννησης 1879- 31.01.1959) και της συζύγου του Δέσποινας 


από τη Λειβαδιά Αν.Θράκης

 η (9)εννεαμελής οικογένεια Σάββογλου Δημητρίου του Αναγνώστη (έτος γέννησης 1882- 16.08.1966) και της Ελένης και της συζύγου του Μαργαρίτας 

από τον Ξηροπόταμο Δράμας

 ο Κυριατζής Νικόλαος του Κερέ και της Χριστίνας ο οποίος παντρεύεται την χωριανή μας Ευαγγελία το γένος Γόστιου (έτος γέννησης 1882- 20.01.1932)

από τη Νικόπολη Πόντου

 η τετραμελής οικογένεια Αρτουτζίδη Στεφάνου του Γεωργίου και της Μορφής (20.01.1883 - 03.02.1949)  και της συζύγου του Παρθένας 

από τους  Πάδες Κονίτσης

 η οικογένεια Τζάτζου Βασιλειου του Αδάμου και της συζύγου του Ζωής (έτος γέννησης 1885 -  )



από το Ορτάκιοϊ Αν.Θράκης

 ο Τσιτσιρίκης Δημήτριος του Διαμαντή και της Λαμπριανής (έτος γέννησης 1887 - 02.02.1970)  ο οποίος παντρεύεται την χωριανή μας Αγγελική το γένος Μπαλτζή 


από το Σωχό Θεσσαλονίκης

 ο Κηπουρός Στέργιος του Παναγιώτη και της Ελένης  (έτος γέννησης 1888- 01.01.1940) ο οποίος παντρεύεται την χωριανή μας Ευαγγελία το γένος Χατζόπουλου

από τη Μπάφρα Πόντου

 η πενταμελής οικογένεια Θεμιστοκλέους Γεώργιου του Γεωργίου και της Σοφίας  (έτος γέννησης 1888 - 25.02.1969) και της συζύγου του Σαββατώς 

από τη Αδριανούπολις, Τσανδώ Θράκης

 η πενταμελής οικογένεια Αμπατζή Αντωνίου του Σταύρου και της Ξενιώ (15.08.1888 - 29.11.1975) και της συζύγου του Δόμνας 

από το Νεοχώριον Μ. Ασίας

 η επταμελής οικογένεια Καραγιάννη Γεώργιου του Εμμανουήλ και της Σοφίας (έτος γέννησης 1889 - 21.02.1971) και της συζύγου του Παναγιώτας 



α) η τριμελής οικογένεια Μώραλη Κωνσταντίνου του Γεωργίου και της Ελένης (έτος γέννησης 1892 - 01.01.1915) και της συζύγου του Βασιλικής 

β) η τριμελής οικογένεια Χειμωνίδη Γεωργίου του Αριστοτέληκαι της Βασιλικής (έτος γέννησης 1892 - 30.08.1976) και της συζύγου του Αικατερίνης 

γ) ο Ροδίτης Νικολάος του Παναγιώτη και της Φωτεινής (έτος γέννησης 1907- 18.12.1974) ο οποίος παντρεύεται την  Βασιλική το γένος Μοσχοπούλου Ευαγγέλου 

δ) ο Παμπούκας Θωμάς του Εμμανουήλ και της Σοφίας (έτος 07.04.1910 - 25.01.1989) ο οποίος παντρεύεται την  Μαρία το γένος Μανλή Γεωργίου 

από τη Στενίμαχο Ανατολικής Ρωμυλίας

 η  οικογένεια Κήρογλου Νικόλαος του Δημητρίου και της Αναστασίας (έτος γέννησης 1894 - 03.10.1967) και της συζύγου του Μαρίας 

από το Κυπαρισίω Γρεβενών

 η (10) δεκαμελής οικογένεια Μιχαλοπούλου Παναγιώτη (έτος γέννησης 1896 - 18.03.1982)
 και της συζύγου του Παναγιώ 

από τον Ξηροπόταμο Δράμας

 ο Μπαμπάτσης Ιωάννης του Βασιλείου και της Θεοδώρας (έτος γέννησης 1899- 31.10.1953) ο οποίος παντρεύεται την χωριανή μας Αικατερίνη το γένος Μαλένη 

από το Στράντζα Ανατολικής Θράκης

 ο Μπάτσιος Κωνσταντίνος του Ιωάννη και της Βασιλικής(έτος γέννησης 1896- 14.12.1985) ο οποίος παντρεύεται την χωριανή μας Παναγιώτα το γένος Ουζούνη Ιωάννη 

από τη Σινώπι Μ.Ασίας

 η τετραμελής οικογένεια Παπαδοπούλου Ιωάννου του Παναγιώτη και της Σαββατώ (έτος γέννησης 1897 - 05.02.1968) και της συζύγου του Κυριακής 

από τη Μ.Ασία (χωρίς ακριβή αναφορά)

η τριμελής οικογένεια Κωνσταντινίδη Αναστασίου του Θεοδώρου και της Σαββατώς (έτος γέννησης 1888- 16.03.1978) και της συζύγου του Παρθένα 

 η εξαμελής οικογένεια Σανοζίδη Αθανασίου του Δημητρίου (έτος γέννησης 1893 - 02.02.1960) και της Σοφίας και της συζύγου του Κυρικής(!) 

η τετραμελής οικογένεια Ανδρεάδη Ανέστη του Γεωργίου και της Αναστασία (έτος γέννησης 1894 - 26.06.1978)και της συζύγου του Μαρίας 


 η τριμελής οικογένεια Τσέντογλου ή Τσεντεκίδης Λαζάρου του Δημητρίου (έτος γέννησης 1897 - 22.12.1962) και της συζύγου του Αναστασία 

 η τριμελής οικογένεια Μουτακίδης ή Μαντικούδης Αναστασίου του Θεοδώρου (έτος γέννησης 1888- 16.03.1978) και της Σαββατώς και της συζύγου του Παρθένα 

από τη Άδανα Μ.Ασίας

 η οκταμελής οικογένεια Μιχαηλίδη Γεωργίου του Νικολάου και της Ελένης (έτος γέννησης 1898 - 03.05.1973) και της συζύγου του Μαρίας 

από το Κ.Νευροκόπι

ο Τσατραφύλλης Μαλένης του Δημήτριου και της Χρυσής (έτος γέννησης 1900- 14.01.1981) ο οποίος παντρεύεται την χωριανή μας Δήμητρα το γένος Πλιάκου Κωνσταντίνου 

από τη Προσοτσάνη

 η οικογένεια Κατσιγιάννη Αθανασίου του Κωνσταντίνου και της Ελένης (έτος γέννησης 1900 - 19.12.1972) και της συζύγου του Ευαγγελίας 

από τα Γούβια Κερκύρας

 η οικογένεια Ρέγγη Σπύρος του Ανδρέας και της Κυριακούλα (έτος γέννησης 1900 - 01.01.1938) και της συζύγου του Ελένης 

από το Ξηροπόταμο Δράμας

 ο Σολάκης Αθανάσιος του Γεωργίου και της Αγγελικής (έτος γέννησης 1900- 02.06.1970)
 ο οποίος παντρεύεται την χωριανή μας Αικατερίνη το γένος Μαδεμλή Αγγέλου 

από τη  Κορυφή Βοϊου

 ο Κουτσογιάννης Ιωάννης του Κωνσταντίνου και της Βασιλικής (έτος γέννησης 1900- 22.01.1998) ο οποίος παντρεύεται την χωριανή μας Χρυσάνθη το γένος Μπέη Κωνσταντίνου 

από τη Πόντο Μ.Ασίας

 η οκταμελής οικογένεια Μακρίδη Νικολάου του Θεοδώρου και της Ζωγραφιάς (έτος γέννησης 1897 - 01.01.1944) και της συζύγου του Κυριακής 

από το Σέπερι Αργυροκάστρου

 η οικογένεια Τζαμπάλου Κυριάκου του Λεωνίδα και της Ζωγραφιάς (έτος γέννησης 1902 – Μεταδ. 17.07.1969) και της συζύγου του Αικατερίνης 

από το Σούμπαχ Πόντου

 η οικογένεια Κουσόγλου Παναγιώτη του Ιωακείμ (Μάκη)και της Παρθένας (έτος γέννησης 1903 – 17.02.1986) και της συζύγου του Παρασκευής 

Αυτά τα λίγα ως δείγμα των μετακινήσεων της δεκαετίας του 1920.


Να πω κάτι σημαντικό, όχι ότι τα άλλα που έγραψα δεν ήταν.

Το χωριό μας από ιδρύσεως του και ειδικά από την λειτουργία εκκλησίας είχε τον λεγόμενο Κώδικα.

Κώδικας είναι ένα είδος ημερολογίου όπου ο ιερέας καταγράφει όλες τις ληξιαρχικές πράξεις και πολλά στοιχεία από την καθημερινότητα που θεωρεί σημαντικά.
Δυστυχώς ο Κώδικας της Πετρούσας έχει κλαπεί από τους Βουλγάρους 
όπως και το Δημοτολόγιο της Πετρούσας.

Δηλαδή μετά την απελευθέρωση το 1945 οι κατακτητές έκλεψαν και την ιστορία της Πετρούσας.

Οι γραμματείς της Κοινότητας Βαλαβάνης Ιωάννης και Τόλιος Νικόλαος κατέβαλαν πολύ μεγάλη προσπάθεια να επανορθώσουν το κενό. 
Ξεκίνησαν δηλαδή από το μηδέν.

Ετσι το Δημοτολόγιο Πετρούσας ξεκινά στην ουσία από το 1955.

Σε αυτό δεν συμπεριλήφθηκαν οι 1.428 (χίλιοι τετρακόσιοι είκοσι οκτώ) Πετρουσιώτες που έφυγαν μέσα σε ένα μήνα, τον Δεκέμβριο του 1945 στη Βουλγαρία.

Όπως να έχει θα μας απασχολήσει σε άλλη ανάρτηση το θέμα αυτό.

Αρχές 21ου αιώνα

Αυτά τα αντιπροσωπευτικά για τις μετακινήσεις στην αρχή του αιώνα μας.

100 χρόνια μετά έχουμε άλλες μετακινήσεις, από Πετρούσα για Γερμανία.

Κατά την θητεία μου ως πρόεδρος (2002-2006) προσπάθησα με τα στοιχεία που είχα να σχηματίσω όσο το δυνατόν καλύτερα μια εικόνα για το άψυχο αλλά πιο πολύ για το έμψυχο υλικό του χωριού.

Έτσι παράλληλα με τα στοιχεία για τους "πρόσφυγες"που σας ανέφερα, δημιουργήθηκαν και πολλές άλλες στατιστικές, πχ. για τη μεταβολή γεννήσεων και θανάτων, εξειδικευμένες για το διάστημα των εμπόλεμων περιόδων (βέβαια δεν ήταν αντιπροσωπευτικές γιατί μου έλλειπαν οι φυγάδες), στατιστική ανύπαντρων ανδρών και γυναικών, πρόωρων θανάτων, μεικτών γάμων, κλπ.

Πέρα από τις στατιστικές που έκανα για να μάθω την ακριβή τοποθεσία διαμονής των κατοίκων έγραψα μια εφαρμογούλα την οποία επεξεργάστηκε ο γραμματέας της Κοινότητας Κωστής Ιωάννης.

 Ο Γιάννης είναι ο μόνος στο χωριό που γνωρίζει πολύ καλά την δημογραφική πραγματικότητα.
 Αν βγει σύνταξη θα αφήσει ένα δυσαναπλήρωτο κενό. 

Ήταν ένας πολύ καλός συνεργάτης.

Η καταγραφή έγινε το 2005 οπότε καταλαβαίνεται δεν είναι για σήμερα αντιπροσωπευτική. 

Ο ακριβής αριθμός είναι δύσκολα να καταγραφεί λόγω των μεταβολών. Δηλαδή των φοιτητών μας που είναι πολλοί, των επαναπατρισμένων συνταξιούχων και νέων από Γερμανία κοκ.

Όμως η γενική εικόνα είναι σε σύνολο 3. 383 εγγεγραμμένων ( για το 2005):

Πετρούσα : ..............1.649
Σταυρός :................... 122
Γερμανία :...................931
Δράμα : ......................240
Αθήνα : ......................108
Θεσσαλονίκη :............105
Αμερική : .....................15
Άλλα μέρη : ...............213

Τότε είχαμε 931 στη Γερμανία.

Σήμερα πιστεύω να είναι σίγουρα πάνω από 1.000 χωριανοί 

Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πως είναι η κατάσταση σήμερα, μετά τις μεταναστεύσεις των νέων ανθρώπων.